مقالات کابل آن
5 تفاوت پیگتیل فیبر نوری و پچ کورد فیبر نوری چیست؟
با تفاوت کلیدی پیگتیل فیبر نوری و نوع پچ کوردی آشنا شوید. پیگتیل (یک سر کانکتور) برای سربندی کابل با فیوژن و پچ کورد (دو سر کانکتور) است. با کابل آن همراه باشید
پیگتیل فیبر نوری و پچ کورد فیبر نوری
در دنیای امروز که اینترنت و شبکه‌های ارتباطی نقش بسیار مهمی در زندگی روزمره ما دارند، یکی از مهم‌ترین بخش‌های این زیرساخت، کابل فیبر نوری است. این نوع کابل با استفاده از نور به جای سیگنال الکتریکی، داده‌ها را با سرعت بسیار بالا منتقل می‌کند. اما وقتی به ساخت و راه‌اندازی یک شبکه فیبری می‌پردازیم، دو قطعه کوچک اما حیاتی وجود دارند که اغلب با هم اشتباه گرفته میشوند: پیگتیل فیبر نوری و پچ کورد فیبر نوری.
برای دیدن سایر محصولات تولیدی گروه تولیدی کابل آن اینجا کلیک کنید!
این دو چیز متفاوتی هستند، هر کدام کاربرد خاص خود را دارند و هر کدام مزایا و معایب خودش را دارند. در این مقاله قصد داریم به طور کامل و بدون استفاده از زبان پیچیده یا ادبی، توضیح دهیم که پیگتیل فیبر نوری چیست، پچ کورد فیبر نوری چیست، چه تفاوتی با هم دارند و در چه جاهایی استفاده میشوند. همچنین به موضوعاتی مثل تعداد کانکتور، طول کابل، نوع فیبر، هزینه، کاربرد در شبکه‌های مختلف و نحوه تولید آن‌ها می‌پردازیم. این مقاله برای هر کسی که می‌خواهد شبکه فیبر راه بیندازد، تعمیر کند یا فقط بخواهد بفهمد چه چیزی در پشت دیوارهای ساختمان یا جعبههای مخابراتی در حال اتفاق افتادن است، مفید خواهد بود.
تعریف و ساختار فیزیکی پیگتیل فیبر نوری
وقتی کلمه پیگتیل فیبر نوری را می‌شنوید، بهتر است اینطور فکر کنید که یک تکه کوتاه از کابل فیبر نوری است که فقط در یک سر آن یک کانکتور نصب شده و سر دیگرش آزاد و بدون کانکتور است. این کانکتور معمولاً نوع LC یا SC است و سر دیگر کابل کاملاً تمیز و آماده برای جوش دادن به یک فیبر دیگر است. این کار از طریق دستگاهی به نام اسپلایسر فیوژن انجام میشود که دو تکه فیبر را با حرارت بالا به هم متصل می‌کند.
بنابراین، پیگتیل فیبر نوری در واقع یک اتصال بین یک کابل اصلی و یک نقطه توزیع است. این کابل معمولاً در جاهایی استفاده میشود که نیاز به یک اتصال بسیار پایدار و با کیفیت بالا باشد، مثلاً در جعبههای تقسیم فیبر یا داخل پچ پنلها. ساختار داخلی آن دقیقاً مثل هر فیبر دیگری است.
یک هسته مرکزی دارد که نور از آن عبور می‌کند، اطراف آن یک لایه کلاهک وجود دارد که نور را درون هسته نگه می‌دارد و روی همه این‌ها یک پوشش محافظ پلاستیکی قرار دارد که از فیبر در برابر خراش و خم شدن محافظت می‌کند. تفاوت اصلی اینجاست که فقط یک سر آن کانکتور دارد و سر دیگر آن برای جوشکاری آماده است. این کار باعث میشود اتصال بسیار محکم و با کمترین تلفات نوری انجام شود. وقتی دو فیبر به این شکل به هم جوش می‌خورند، تقریباً مثل یک فیبر یکپارچه عمل می‌کنند و سیگنال نوری با کمترین اختلال عبور می‌کند.
این موضوع برای شبکه‌هایی که فاصله طولانی دارند یا نیاز به سرعت بالایی دارند، بسیار مهم است. پیگتیلها معمولاً از نوع سینگل مد هستند و برای شبکه‌های شهری یا FTTH استفاده میشوند. طول آن‌ها معمولاً بین یک تا سه متر است چون نیازی به طول بیشتر نیست. این کابل در واقع یک پل است بین کابل اصلی فیبر و یک نقطه انتهایی که نیاز به کانکتور دارد.
تعریف و ساختار فیزیکی پچ کورد فیبر نوری
حالا بیایید به پچ کورد فیبر نوری نگاه کنیم. این نوع کابل هم یک تکه کوتاه از فیبر نوری است، اما تفاوت اصلی اینجاست که در هر دو سر آن کانکتور نصب شده است. این کانکتورها می‌توانند از انواع مختلفی باشند مثل LC، SC، یا حتی ترکیبی از آن‌ها. پچ کورد مثل یک کابل شبکه مسی است، با این تفاوت که به جای سیم مسی، از فیبر نوری استفاده می‌کند. کار اصلی آن این است که دو دستگاه را به صورت موقت به هم وصل کند. مثلاً یک سوئیچ فیبری را به یک روتر یا یک پچ پنل را به یک سرور وصل کند. این کابل قابل جابجایی است و نیازی به جوشکاری یا ابزار تخصصی ندارد.
کافی است دو سر آن را به پورت‌های مربوطه وصل کنید و ارتباط برقرار میشود. ساختار داخلی آن هم دقیقاً مثل پیگتیل است: هسته، کلاهک و پوشش محافظ. اما چون در هر دو انتها کانکتور دارد، باید دقت بیشتری در ساخت و پولیش آن انجام شود تا تلفات نوری به حداقل برسد. پچ کورد معمولاً در محیط‌هایی استفاده میشود که نیاز به تغییر مکرر اتصالات وجود دارد، مثل دیتا سنترها، مراکز مخابراتی یا شبکه‌های داخلی ساختمان. طول آن می‌تواند از یک متر تا سی متر متغیر باشد و بسته به نیاز سفارش داده میشود.
این کابل انعطاف‌پذیر است و میتوان آن را مکرراً وصل و قطع کرد. اما این انعطاف‌پذیری یک نقطه ضعف هم دارد و آن این است که کانکتورها در معرض کثیف شدن، خراشیدگی و شکستن هستند. بنابراین نگهداری و تمیزکاری منظم از آن بسیار مهم است. پچ کورد می‌تواند هم از نوع سینگل مد و هم مالتی مد باشد و بسته به کاربرد انتخاب میشود.
تفاوت در تعداد کانکتورها بین پیگتیل و پچ کورد
یکی از واضح‌ترین تفاوت‌های بین این دو نوع کابل، تعداد کانکتورهایی است که روی آن‌ها نصب شده است. در پیگتیل فیبر نوری فقط یک سر کانکتور دارد و سر دیگر آزاد است. این طراحی باعث میشود که این کابل برای اتصالات دائمی استفاده شود. یعنی یک بار جوش بخورد، دیگر تغییر نمی‌کند. در مقابل، پچ کورد فیبر نوری در هر دو سر کانکتور دارد و این باعث میشود که بتوان آن را به راحتی وصل و قطع کرد. این تفاوت در تعداد کانکتورها تعیین‌کننده نوع استفاده از هر کدام است. پیگتیل برای جاهایی است که نیاز به یک اتصال ثابت و پایدار داریم، مثل اتصال کابل اصلی به پچ پنل.
پچ کورد برای جاهایی است که نیاز به تغییر مکرر داریم، مثل اتصال سوئیچ به سرور. این تفاوت ساده اما بسیار مهم است چون هر کدام از این کابلها در یک مرحله خاص از شبکه استفاده میشوند و نمی‌توان به جای یکدیگر قرار گرفت. اگر بخواهید از پیگتیل به عنوان پچ کورد استفاده کنید، نمی‌توانید چون سر دیگر آن کانکتور ندارد. و اگر بخواهید از پچ کورد به جای پیگتیل استفاده کنید، باید یکی از کانکتورها را ببرید که این کار اصلاً منطقی نیست و کیفیت اتصال را خراب می‌کند. بنابراین تعداد کانکتورها نه تنها یک تفاوت فیزیکی است، بلکه یک تفاوت عملیاتی و کاربردی بزرگ است.
یکی از اساسی‌ترین تفاوت‌های فیزیکی بین این دو نوع کابل، تعداد کانکتورهای نصب شده است.
| ویژگی | پیگتیل فیبر نوری | پچ کورد فیبر نوری |
| تعداد کانکتور | یک سر | هر دو سر |
| نوع اتصال | دائمی (اسپلایس) | موقت (کانکتور به کانکتور) |
| نیاز به اسپلایسینگ | بله | خیر |
| قابلیت تعویض | پایین | بالا |
این تفاوت در تعداد کانکتورها، تعیین‌کننده کاربرد اصلی هر دو نوع کابل است. پیگتیل فیبر نوری برای اتصال دائمی طراحی شده، در حالی که پچ کورد فیبر نوری برای اتصال موقت و قابل جابجایی است.
کاربردهای پیگتیل در اتصالات دائمی و اسپلایسینگ
پیگتیل فیبر نوری بیشتر در جاهایی استفاده میشود که نیاز به یک اتصال دائمی و بدون تلفات زیاد باشد. یکی از رایج‌ترین جاهای استفاده آن، جعبههای تقسیم فیبر (FDB) است. در شبکه‌های FTTH، یک کابل اصلی فیبر به این جعبه می‌آید و سپس به چندین خط کوچک‌تر تقسیم میشود که به خانه‌های مشترکین می‌رود. این تقسیم از طریق اسپلایس فیوژن انجام میشود.
یعنی کابل اصلی را می‌برند و به چند پیگتیل فیبر نوری جوش می‌دهند. هر پیگتیل یک کانکتور دارد که بعداً به یک پورت در جعبه وصل میشود و از آنجا به سمت خانه کاربر ادامه پیدا می‌کند. یک کاربرد دیگر پیگتیل، استفاده در پچ پنل‌هاست. وقتی کابل اصلی به داخل یک پچ پنل می‌آید، از پیگتیل برای اتصال آن به پورت‌های پنل استفاده میشود. این کار باعث میشود که کابل اصلی مستقیماً به پورت وصل نشود و اگر در آینده نیاز به تغییر یا تعمیر باشد، فقط بخش پیگتیل تعویض شود، نه کل کابل.
همچنین در ترمینال‌های فیبر (FAT) که در انتهای خطوط فیبر نصب میشوند، از پیگتیل برای ایجاد اتصال پایدار استفاده میشود. دلیل اصلی استفاده از پیگتیل در این جاها، کاهش تلفات نوری است. وقتی دو فیبر به روش فیوژن به هم جوش می‌خورند، تلفات بسیار کمی دارند، در حد ۰٫۰۲ تا ۰٫۰۵ دسی‌بل. در حالی که اگر از دو کانکتور استفاده کنیم، تلفات می‌تواند به ۰٫۵ دسی‌بل برسد. این تفاوت در شبکه‌های طولانی یا با باند پهن بالا بسیار مهم است و می‌تواند باعث شود سیگنال قوی‌تر و پایدارتری داشته باشیم.
کاربردهای پچ کورد در اتصالات موقت و دستگاه‌های شبکه
در مقابل، پچ کورد فیبر نوری بیشتر در جاهایی استفاده میشود که نیاز به اتصال موقت، قابل تعویض و سریع وجود دارد. یکی از رایج‌ترین کاربردهای آن، اتصال دستگاه‌های شبکه است. مثلاً در یک دیتا سنتر، سرورها و سوئیچ‌ها با هم از طریق پچ کورد به هم وصل میشوند. یک پچ کورد از پورت سوئیچ به پورت سرور وصل میشود و ارتباط برقرار میشود. اگر نیاز باشد سرور جابجا شود یا به سوئیچ دیگری وصل شود، کافی است پچ کورد را بکشیم و به جای دیگری وصل کنیم. این کار در چند ثانیه انجام میشود و نیازی به ابزار تخصصی نیست.
همچنین در شبکه‌های داخلی ساختمان، از پچ کورد برای اتصال پچ پنل به دستگاه‌های کاربر نهایی استفاده میشود. مثلاً در یک اداره، یک کابل فیبر به پچ پنل می‌آید و از آنجا با یک پچ کورد به کامپیوتر یا تلفن IP وصل میشود. یک کاربرد دیگر، استفاده در تجهیزات تست است. وقتی می‌خواهیم یک شبکه فیبر را تست کنیم، از پچ کورد برای اتصال دستگاه تست مثل OTDR به شبکه استفاده می‌کنیم. این کار باعث میشود بتوانیم بدون نیاز به جوشکاری، تست را انجام دهیم.
پچ کورد همچنین در شبکه‌های FTTH در داخل خانه کاربر استفاده میشود. مثلاً ONT (دستگاهی که سیگنال فیبر را به اینترنت تبدیل می‌کند) با یک پچ کورد به روتر وصل میشود. این کار باعث میشود اگر کاربر بخواهد دستگاه را جابجا کند یا تعویض کند، کار ساده باشد. به طور کلی، پچ کورد اجازه می‌دهد که شبکه انعطاف‌پذیر باشد و تغییرات بدون دردسر انجام شود.
انواع کانکتورهای مورد استفاده در پیگتیل (مانند LC، SC)
در پیگتیل فیبر نوری، کانکتورهایی که استفاده میشوند معمولاً بسته به نوع شبکه و تجهیزات انتخاب میشوند. رایج‌ترین نوع کانکتور در پیگتیل، نوع SC است. این کانکتور شکل مکعبی دارد و با فشار دادن به داخل پورت قفل میشود. این نوع کانکتور در شبکه‌های FTTH بسیار رایج است و در جعبههای تقسیم و پچ پنلها دیده میشود. نوع دیگر، کانکتور LC است که کوچک‌تر است و معمولاً در دیتا سنترها یا پچ پنل‌های چگال استفاده میشود. این کانکتور از نوع فنری است و با فشار دادن و قفل شدن به داخل پورت وصل میشود. نوع دیگری هم به نام FC وجود دارد که شکل گرد دارد و با پیچ شدن قفل میشود.
این نوع کانکتور در محیط‌های صنعتی یا جاهایی که لرزش زیاد است استفاده میشود چون مقاومت بالاتری دارد. نوع دیگری هم به نام ST است که قدیمی‌تر است و بیشتر در شبکه‌های قدیمی یا آموزشگاه‌ها دیده میشود. انتخاب کانکتور بستگی به نوع پورت دستگاه دارد. مثلاً اگر پچ پنل شما پورت SC داشته باشد، باید از پیگتیل با کانکتور SC استفاده کنید. این کانکتورها معمولاً از جنس سرامیک هستند و داخل آن‌ها یک سوزن فلزی قرار دارد که فیبر را در جای خود نگه می‌دارد. کیفیت پولیش کانکتور بسیار مهم است چون اگر سطح کانکتور خراش داشته باشد یا تمیز نباشد، تلفات نوری افزایش می‌یابد.
پیگتیل فیبر نوری معمولاً با کانکتورهای استاندارد در یک سر تولید میشود. انتخاب کانکتور بسته به نوع تجهیزات و استانداردهای شبکه است.
رایج‌ترین کانکتورهای پیگتیل:
| کانکتور | توضیحات | کاربرد رایج |
| LC | کوچک، دوگانه (duplex)، با قفل فنری | دیتا سنترها، پچ پنل‌های چگال |
| SC | مکعبی، با قفل فشاری، اندازه متوسط | شبکه‌های FTTH، جعبههای تقسیم |
| FC | گرد، با قفل پیچی، مقاوم در برابر لرزش | محیط‌های صنعتی، تجهیزات تست |
| ST | گرد، با قفل چرخشی | شبکه‌های قدیمی، آموزشگاه‌ها |
انتخاب کانکتور بر اساس شبکه
- در شبکه‌های FTTH، معمولاً از SC استفاده میشود.
- در دیتا سنترها، LC غالب است.
- در محیط‌های صنعتی، FC به دلیل مقاومت بالا ترجیح داده میشود.
پیگتیل فیبر نوری
انواع کانکتورهای مورد استفاده در پچ کورد (مانند duplex یا simplex)
در پچ کورد فیبر نوری، انواع کانکتورها هم مشابه پیگتیل هستند، اما ترکیب‌های بیشتری دارند چون نیاز به اتصال بین دستگاه‌های مختلف وجود دارد. رایج‌ترین نوع، پچ کورد دوپلکس است. این یعنی دو فیبر در کنار هم قرار دارند که یکی برای ارسال و دیگری برای دریافت سیگنال است. مثلاً یک پچ کورد LC-Duplex دو کانکتور LC دارد که با یک قاب پلاستیکی به هم متصل شده‌اند و به صورت یک جفت کار می‌کنند. این نوع بسیار رایج در اتصال سوئیچ به سرور است. نوع دیگر، پچ کورد سیمپلکس است که فقط یک فیبر دارد و برای اتصالات یک طرفه استفاده میشود.
مثلاً در اتصال ONT به روتر در خانه. نوع دیگری هم به نام هیبرید وجود دارد که دو کانکتور متفاوت دارد. مثلاً یک سر LC و سر دیگر SC. این نوع برای اتصال دستگاه‌هایی استفاده میشود که کانکتور متفاوت دارند.
مثلاً اگر یک سوئیچ پورت LC داشته باشد و یک سرور پورت SC، میتوان از یک پچ کورد LC-SC استفاده کرد. نوع دیگری هم به نام MTP/MPO وجود دارد که چندین فیبر (معمولاً ۱۲ یا ۲۴) را در یک کانکتور جمع می‌کند و در دیتا سنترهای بزرگ برای اتصالات چندگانه استفاده میشود. انتخاب نوع پچ کورد بستگی به نوع دستگاه‌ها و نیاز شبکه دارد. مهم این است که کانکتورها با پورت‌ها سازگار باشند و کیفیت آن‌ها بالا باشد تا تلفات کم باشد.
پچ کورد فیبر نوری می‌تواند با ترکیب‌های مختلفی از کانکتورها تولید شود. این تنوع به دلیل نیاز به اتصال بین دستگاه‌های مختلف است.
انواع کانکتور در پچ کورد:
| نوع | توضیحات | مثال |
| Simplex | یک فیبر، یک کانکتور در هر سر | اتصال یک طرفه |
| Duplex | دو فیبر (ارسال و دریافت)، معمولاً LC-Duplex | اتصال دوطرفه (مثل سوئیچ به سرور) |
| Hybrid | ترکیب کانکتورهای متفاوت (LC به SC) | اتصال دستگاه‌های ناهمگون |
ترکیب‌های رایج پچ کورد:
| نوع پچ کورد | کاربرد |
| LC-LC Duplex | دیتا سنتر، اتصال سوئیچ به سرور |
| SC-SC Simplex | FTTH، اتصال ONT به پچ پنل |
| LC-SC Hybrid | اتصال تجهیزات با کانکتور متفاوت |
| MTP/MPO | اتصالات چند فیبری در دیتا سنترهای بالا |
اهمیت Duplex در شبکه‌های مدرن
در شبکه‌های امروزی، ارتباط دوطرفه (TX و RX) نیازمند دو فیبر است. بنابراین، پچ کورد دوپلکس بسیار رایج است.
تفاوت در طول استاندارد کابل پیگتیل و پچ کورد
طول کابل در عملکرد و کاربرد آن تأثیر زیادی دارد. پیگتیل فیبر نوری معمولاً بین یک تا سه متر طول دارد. دلیل این کوتاه بودن این است که این کابل فقط برای اتصال کوتاه بین یک کابل اصلی و یک پچ پنل یا جعبه تقسیم استفاده میشود. نیازی به طول بیشتر نیست چون سر دیگر آن جوش می‌خورد و در یک نقطه ثابت قرار می‌گیرد. همچنین طول کم باعث میشود که فضای کمی اشغال کند و مدیریت کابلها راحت‌تر باشد. در مقابل، پچ کورد فیبر نوری طول‌های متنوعی دارد. معمولاً از یک متر شروع میشود و تا سی متر یا بیشتر ادامه دارد.
در دیتا سنترها، طول‌های ۳، ۵ و ۱۰ متر بسیار رایج هستند. دلیل این تنوع این است که پچ کورد باید بتواند دو دستگاه را در فاصله‌های مختلف به هم وصل کند. مثلاً یک سرور ممکن است به سوئیچی در رک مجاور وصل شود که فاصله کمی دارد، یا ممکن است به سوئیچی در انتها وصل شود که فاصله بیشتری دارد. بنابراین نیاز به طول‌های مختلف وجود دارد. همچنین در شبکه‌های داخلی ساختمان، ممکن است پچ پنل در یک اتاق و دستگاه کاربر در اتاق دیگر باشد و نیاز به کابل بلندتری باشد. به همین دلیل، پچ کوردها را میتوان به صورت سفارشی و با طول دلخواه تهیه کرد، اما پیگتیل معمولاً در طول‌های استاندارد تولید میشود.
طول کابل در عملکرد و کاربرد آن تأثیر زیادی دارد. بین پیگتیل و پچ کورد تفاوت قابل توجهی در طول استاندارد وجود دارد.
| ویژگی | پیگتیل فیبر نوری | پچ کورد فیبر نوری |
| طول رایج | ۱ تا ۳ متر | ۱ تا ۳۰ متر (گاهی تا ۱۰۰ متر) |
| هدف طراحی | اتصال کوتاه به پچ پنل | اتصال بین دستگاه‌ها در فاصله نزدیک |
| انعطاف‌پذیری طول | محدود | بالا (سفارشی‌سازی ممکن) |
چرا پیگتیل کوتاه است؟
- فقط برای اتصال به پچ پنل یا جعبه تقسیم استفاده میشود.
- طول زیاد نیازی نیست، چون سر دیگر آن جوش می‌خورد.
چرا پچ کورد طول‌های متنوع دارد؟
- نیاز به اتصال بین دستگاه‌هایی با فاصله متفاوت دارد.
- در دیتا سنترها، طول‌های ۳، ۵ و ۱۰ متر رایج است.
مزایای پیگتیل در کاهش اتلاف سیگنال در اتصالات فیوژن
یکی از بزرگ‌ترین مزایای پیگتیل فیبر نوری، کاهش تلفات سیگنال نوری است. وقتی دو فیبر به روش فیوژن به هم جوش می‌خورند، تقریباً مثل یک فیبر یکپارچه عمل می‌کنند. این یعنی نور با کمترین اختلال از یک طرف به طرف دیگر عبور می‌کند. تلفات در این نوع اتصال بسیار کم است، معمولاً بین ۰٫۰۲ تا ۰٫۰۵ دسی‌بل. در حالی که اگر از دو کانکتور استفاده کنیم، تلفات به دلیل وجود فاصله بین دو فیبر و همچنین کثیفی یا نامناسب بودن کانکتورها، می‌تواند به ۰٫۵ دسی‌بل یا بیشتر برسد. این تفاوت در شبکه‌هایی که فاصله طولانی دارند یا نیاز به سرعت بالایی دارند، بسیار مهم است.
مثلاً در شبکه‌های شهری یا بین شهری، هر دسی‌بل تلفات می‌تواند باعث کاهش کیفیت سیگنال شود. بنابراین استفاده از پیگتیل و اسپلایس فیوژن باعث میشود که سیگنال قوی‌تر و پایدارتری داشته باشیم. همچنین این نوع اتصال بسیار پایدار است و در برابر لرزش، حرارت و رطوبت مقاومت بیشتری دارد. این موضوع باعث میشود که در جاهایی که دسترسی برای تعمیر دشوار است، از پیگتیل استفاده کنند چون نیازی به تعمیر مکرر ندارد. به طور کلی، پیگتیل گزینه بهتری است وقتی کیفیت و پایداری اتصال مهم‌تر از سرعت نصب باشد.
مزایای پچ کورد در سهولت نصب و جابجایی
در مقابل، پچ کورد فیبر نوری مزیت اصلی‌اش این است که نصب و جابجایی آن بسیار آسان است. شما نیازی به دستگاه اسپلایسر، برق، یا تخصص فنی ندارید. فقط کافی است دو سر کابل را به پورت‌های مربوطه وصل کنید و ارتباط برقرار میشود. این کار می‌تواند توسط هر فردی انجام شود، حتی اگر تخصص فنی نداشته باشد. این موضوع باعث میشود که در محیط‌هایی که نیاز به تغییر مکرر اتصالات وجود دارد، مثل دیتا سنترها یا شبکه‌های داخلی، از پچ کورد استفاده کنند. مثلاً اگر یک سرور از یک رک به رک دیگر منتقل شود، کافی است پچ کورد را از پورت قبلی بکشید و به پورت جدید وصل کنید.
این کار در چند ثانیه انجام میشود. در حالی که اگر از پیگتیل استفاده می‌کردید، باید کل اتصال را جوش بزنید که زمان‌بر و پرهزینه است. همچنین پچ کورد اجازه می‌دهد که شبکه انعطاف‌پذیر باشد و بتوانید بدون تغییر زیرساخت اصلی، تغییرات را اعمال کنید. این موضوع برای شبکه‌های پویا و در حال رشد بسیار مهم است. همچنین در مواقع اضطراری یا تست، می‌توانید به راحتی یک پچ کورد را عوض کنید و مشکل را تشخیص دهید. به طور کلی، پچ کورد گزینه بهتری است وقتی سرعت نصب و انعطاف‌پذیری مهم‌تر از کمترین تلفات باشد.
معایب پیگتیل در نیاز به تجهیزات اسپلایسینگ
هرچند پیگتیل فیبر نوری مزایای زیادی دارد، اما معایبی هم دارد. مهم‌ترین معیب آن این است که برای نصب آن نیاز به تجهیزات گرانقیمت و تخصص فنی دارید. دستگاه اسپلایسر فیوژن که برای جوش دادن فیبرها استفاده میشود، قیمت بالایی دارد و ممکن است از چند میلیون تومان شروع شود. علاوه بر این، نیاز است که اپراتور آن را بتواند به درستی استفاده کند. این یعنی باید هزینه آموزش نیروی انسانی را هم در نظر بگیرید.
همچنین فرآیند اسپلایس زمان‌بر است. هر اتصال ممکن است ۲ تا ۵ دقیقه طول بکشد و در صورت وجود گردوغبار یا رطوبت، کیفیت جوش می‌تواند پایین بیاید. این موضوع باعث میشود که استفاده از پیگتیل در پروژه‌های کوچک یا با بودجه محدود، اقتصادی نباشد. همچنین اگر در آینده نیاز به تغییر یا تعمیر باشد، باید دوباره اسپلایسر بیاورید و کار را انجام دهید. این موضوع باعث میشود که نگهداری شبکه سخت‌تر شود. بنابراین، اگرچه پیگتیل از نظر کیفیت بهتر است، اما از نظر هزینه و سهولت نصب، ضعیف‌تر است.
معایب پچ کورد در احتمال بالاتر آسیب‌پذیری کانکتورها
در مقابل، پچ کورد فیبر نوری هم معایبی دارد. مهم‌ترین معیب آن این است که کانکتورهای آن در معرض آسیب هستند. چون مکرراً وصل و قطع میشوند، ممکن است کثیف شوند، خراش بخورند یا شکسته شوند. گردوغبار، چربی دست و آلودگی می‌تواند باعث افزایش تلفات نوری شود. همچنین اگر کابل به شدت خم شود یا کشیده شود، ممکن است فیبر داخل آن بشکند. این موضوع باعث میشود که عملکرد شبکه کاهش یابد یا قطعی ایجاد شود.
برای جلوگیری از این مشکلات، باید کانکتورها را منظم تمیز کرد و از کپسول محافظ استفاده کرد. همچنین باید کابل را به درستی مدیریت کرد تا خم نشود. این نیاز به نگهداری مداوم دارد که در شبکه‌های بزرگ می‌تواند زمان‌بر باشد. همچنین عمر پچ کورد به دلیل استفاده مکرر کمتر از پیگتیل است و ممکن است نیاز به تعویض دوره‌ای داشته باشد. بنابراین، اگرچه پچ کورد از نظر نصب آسان است، اما از نظر دوام و نگهداری، ضعیف‌تر است.
روش‌های تولید پیگتیل و پچ کورد فیبر نوری
فرآیند تولید این دو نوع کابل با هم تفاوت دارد. برای تولید پیگتیل فیبر نوری، ابتدا یک تکه فیبر به طول مشخص برش داده میشود. سپس یک سر آن سانده و پولیش میشود و کانکتور روی آن نصب میشود. این کار با دستگاه‌های تخصصی انجام میشود و باید دقت بالایی داشته باشد تا کیفیت کانکتور بالا باشد. سر دیگر فیبر بدون کانکتور باقی می‌ماند و فقط تمیز میشود. سپس کابل تست میشود تا مطمئن شوند تلفات نوری در حد مجاز است.
برای تولید پچ کورد فیبر نوری، فرآیند مشابه است، اما با این تفاوت که هر دو سر کابل کانکتور دارند. بنابراین باید دو بار عملیات پولیش و نصب کانکتور انجام شود. این باعث میشود که تولید پچ کورد کمی پیچیده‌تر باشد. همچنین تست کیفیت در پچ کورد مهم‌تر است چون مکرراً استفاده میشود. هر دو نوع کابل باید مطابق استانداردهای بین‌المللی مثل TIA-568 تولید شوند تا کیفیت آن‌ها تضمین شود.
تولید پیگتیل فیبر نوری و پچ کورد فیبر نوری در واقع از همان فرآیندهای مشابهی شروع میشود، اما با توجه به کاربرد نهایی، مراحل پایانی و نوع کیفیت‌گری در آن‌ها متفاوت است. این دو محصول از یک نوع مواد اولیه ساخته میشوند: یک تکه از فیبر نوری که معمولاً از جنس شیشه یا پلاستیک با کیفیت بالا است و روی آن یک پوشش محافظ پلاستیکی قرار دارد. اما نحوه پردازش این فیبر در دو حالت متفاوت است.
برای تولید پیگتیل فیبر نوری، ابتدا یک تکه فیبر به طول مشخصی، معمولاً بین یک تا سه متر، برش داده میشود. این طول به دلیل کاربرد آن در جعبه‌ها و پچ پنلها انتخاب میشود. سپس یک سر این فیبر به دقت سانده و پولیش میشود. این پولیش باید بسیار دقیق باشد، چون کیفیت سطح پولیش شده مستقیماً بر روی تلفات نوری تأثیر می‌گذارد.
پس از پولیش، یک کانکتور (معمولاً LC یا SC) روی آن نصب میشود. این نصب می‌تواند از طریق روش پرچ، چسب یا رزین انجام شود. پس از نصب، کانکتور دوباره پولیش میشود تا سطح آن کاملاً صاف و بدون نقص باشد. سر دیگر فیبر هیچ کانکتوری ندارد و فقط پوشش محافظ آن برداشته میشود تا برای اسپلایس فیوژن آماده باشد. در پایان، هر پیگتیل تست میشود تا مطمئن شوند تلفات نوری (Insertion Loss) و بازتاب نور (Return Loss) در حد استاندارد باشد. این تست معمولاً با دستگاه‌های OLTS یا VFL انجام میشود. اگر تست موفقیت‌آمیز باشد، پیگتیل بسته‌بندی و آماده ارسال میشود.
در تولید پچ کورد فیبر نوری، فرآیند از همان نقطه شروع میشود: برش فیبر به طول مورد نیاز. اما تفاوت اینجاست که هر دو سر کابل باید کانکتور داشته باشند. بنابراین، هر دو انتها باید سانده، پولیش شوند و کانکتور روی آن‌ها نصب شود. این کار دو برابر زمان و دقت نیاز دارد. پس از نصب کانکتورها، هر دو سر تست میشوند. چون پچ کورد قرار است مکرراً وصل و قطع شود، کیفیت کانکتورها بسیار مهم است.
هرگونه خراش، کثیفی یا نامناسب بودن زاویه پولیش می‌تواند باعث افزایش تلفات شود. پس از تست، کابل با یک برچسب مشخص میشود که شامل اطلاعاتی مثل نوع فیبر (سینگل مد یا مالتی مد)، نوع کانکتور، طول و تاریخ تولید است. همچنین رنگ پوشش کابل بسته به نوع فیبر مشخص میشود: زرد برای سینگل مد و نارنجی برای مالتی مد.
تفاوت دیگر در تولید این دو، نوع پوشش محافظ اطراف کابل است. پیگتیلها معمولاً از پوشش‌های ساده‌تری استفاده می‌کنند چون در محیط‌های محافظت شده مثل جعبه‌ها نصب میشوند. اما پچ کوردها اغلب در محیط‌هایی هستند که ممکن است خم شوند، کشیده شوند یا تحت فشار قرار بگیرند. بنابراین از پوشش‌های مقاوم‌تری مثل PVC یا LSZH استفاده میشود که در برابر آتش و خمش مقاوم‌تر هستند. همچنین برای پچ کورد‌هایی که در دیتا سنترها استفاده میشوند، از پوشش‌های نازک‌تر و انعطاف‌پذیرتر برای صرفه‌جویی در فضا استفاده میشود.
در نهایت، هر دو محصول باید مطابق با استانداردهای بین‌المللی مثل TIA/EIA-568 یا IEC 61300 باشند. این استانداردها مشخص می‌کنند که کیفیت پولیش، تلفات مجاز، مقاومت مکانیکی و رنگ‌بندی چگونه باید باشد. تولیدکنندگان بزرگ این محصولات معمولاً دارای خط تولید خودکار هستند که با دقت بالا کانکتورها را نصب و تست می‌کنند. اما در تولیدات کوچک یا سفارشی، ممکن است این کار به صورت دستی انجام شود که کیفیت آن بستگی به مهارت اپراتور دارد.
تفاوت در انواع فیبر (سینگل مد و مالتی مد) برای هر دو
هم پیگتیل فیبر نوری و هم پچ کورد فیبر نوری می‌توانند با دو نوع اصلی فیبر تولید شوند: سینگل مد و ملتی مد. انتخاب نوع فیبر بستگی به کاربرد شبکه، فاصله انتقال و نیاز به پهنای باند دارد.
سینگل مد (Single Mode) فیبری است که فقط یک مسیر برای عبور نور دارد. قطر هسته آن بسیار کوچک است، حدود ۹ میکرون. این نوع فیبر برای انتقال داده در فواصل طولانی مناسب است، مثلاً بیش از ۱۰ کیلومتر و تا ۱۰۰ کیلومتر یا بیشتر. سیگنال نوری در این فیبر با کمترین تلفات و بدون پراکندگی حرکت می‌کند. به همین دلیل، شبکه‌های شهری، شبکه‌های بین شهری و شبکه‌های FTTH تقریباً همیشه از فیبر سینگل مد استفاده می‌کنند. هم پیگتیل و هم پچ کورد در این شبکهها معمولاً از نوع سینگل مد هستند. رنگ پوشش آن‌ها زرد است که به راحتی قابل تشخیص است.
ملتی مد (Multi Mode) فیبری است که چندین مسیر برای عبور نور دارد. قطر هسته آن بزرگ‌تر است، معمولاً ۵۰ یا ۶۲٫۵ میکرون. این نوع فیبر برای فواصل کوتاه مناسب است، مثلاً تا ۵۵۰ متر یا در برخی موارد تا ۲ کیلومتر. اما به دلیل پراکندگی نور درون فیبر، تلفات بیشتری دارد و نمی‌تواند فواصل طولانی را پوشش دهد. این نوع فیبر بیشتر در شبکه‌های داخلی ساختمان، دیتا سنترهای کوچک و شبکه‌های آموزشی استفاده میشود. پچ کورد‌های مالتی مد رنگ نارنجی دارند و معمولاً با کانکتورهای LC یا SC تولید میشوند. پیگتیل‌های مالتی مد کمتر رایج هستند چون شبکه‌های مالتی مد معمولاً نیاز به اسپلایسینگ کمتری دارند و بیشتر از کانکتور استفاده می‌کنند.
تفاوت مهم این است که نمی‌توان فیبر سینگل مد و مالتی مد را به هم وصل کرد. اگر این کار انجام شود، تلفات بسیار بالا می‌رود و ارتباط برقرار نمی‌شود. بنابراین، هنگام خرید پیگتیل یا پچ کورد باید مطمئن شوید که نوع فیبر آن با شبکه شما سازگار است. همچنین کانکتورها باید دقیقاً با نوع فیبر هماهنگ باشند، چون پولیش و تنظیم آن‌ها برای هر نوع فیبر متفاوت است.
هر دو نوع کابل (پیگتیل و پچ کورد) می‌توانند با دو نوع فیبر تولید شوند:
| نوع فیبر | قطر هسته | کاربرد | فاصله انتقال |
| سینگل مد (SMF) | ۹ میکرون | فواصل طولانی، شبکه‌های شهری | تا ۱۰۰ کیلومتر |
| ملتی مد (MMF) | ۵۰ یا ۶۲٫۵ میکرون | فواصل کوتاه، دیتا سنترها | تا ۵۵۰ متر |
تفاوت در کاربرد فیبرها:
| نوع کابل | سینگل مد | مالتی مد |
| پیگتیل | بیشتر در شبکه‌های FTTH و MAN | کمتر رایج |
| پچ کورد | در دیتا سنترها و شبکه‌های شهری | در شبکه‌های داخلی ساختمان |
نکته مهم:
- در شبکه‌های FTTH، تقریباً همیشه از سینگل مد استفاده میشود.
- در شبکه‌های داخلی با فاصله کم، ملتی مد مقرون‌به‌صرفه است.
پیگتیل فیبر نوری
نقش پیگتیل در پچ پنلها و جعبههای توزیع فیبر
پیگتیل فیبر نوری در ساختار شبکه‌های فیبر نوری نقش بسیار مهمی دارد، به خصوص در نقاط توزیع مرکزی مثل پچ پنلها و جعبههای توزیع فیبر (FDB). این جاها نقطه‌هایی هستند که کابل اصلی فیبر به آن‌ها می‌رسد و سپس به خطوط کوچک‌تر تقسیم میشود.
در یک پچ پنل، کابل اصلی فیبر از خارج به داخل وارد میشود. این کابل نمی‌تواند مستقیماً به پورت‌های پنل وصل شود، چون بسیار ضعیف و حساس است. بنابراین، از پیگتیل فیبر نوری استفاده میشود.
کابل اصلی را باز می‌کنند، هر فیبر را جدا می‌کنند و با استفاده از دستگاه اسپلایسر، آن را به یک پیگتیل جوش می‌دهند. سر کانکتور دار پیگتیل به یک پورت در پچ پنل متصل میشود. حالا این پورت آماده است تا با یک پچ کورد فیبر نوری به یک دستگاه مثل سوئیچ یا روتر وصل شود. این روش باعث میشود که کابل اصلی در برابر کشش و خم شدن محافظت شود و اگر در آینده نیاز به تغییر یا تعمیر باشد، فقط پیگتیل تعویض شود، نه کل کابل.
در جعبههای توزیع فیبر (FDB) که معمولاً در شبکه‌های FTTH استفاده میشوند، همین کار انجام میشود. یک کابل اصلی به جعبه می‌آید و به چندین پیگتیل جوش داده میشود. هر پیگتیل به یک مشترک متصل میشود. این کار اجازه می‌دهد که یک کابل بزرگ به چندین خط کوچک تقسیم شود و هر خط به صورت جداگانه مدیریت شود. پیگتیل در این جاها باعث میشود که اتصال بسیار پایدار و با کمترین تلفات باشد، چون جوش فیوژن ایجاد شده است. همچنین این روش اجازه می‌دهد که در صورت قطعی در یک خط، فقط آن خط تعمیر شود و بقیه خطوط تحت تأثیر قرار نگیرند.
نقش پچ کورد در اتصال سوئیچ‌ها و روترها
در مقابل، پچ کورد فیبر نوری بیشتر در انتهای شبکه و برای اتصال دستگاه‌ها به کار می‌رود. وقتی یک سیگنال فیبری به یک سوئیچ یا روتر می‌رسد، باید به صورت فیزیکی به پورت دستگاه وصل شود. این کار دقیقاً با استفاده از پچ کورد انجام میشود.
مثلاً در یک دیتا سنتر، یک کابل فیبر از پچ پنل به سمت یک سوئیچ می‌رود. اما سوئیچ نمی‌تواند مستقیماً به کابل اصلی وصل شود. بنابراین، از یک پچ کورد استفاده میشود. یک سر پچ کورد به پورت پچ پنل وصل میشود و سر دیگر آن به پورت فیبری سوئیچ. این کار اجازه می‌دهد که اگر سوئیچ تعویض شود یا جابجا شود، فقط پچ کورد عوض شود، نه کل کابل اصلی. همچنین در شبکه‌های داخلی، وقتی یک کاربر نهایی مثل کامپیوتر یا تلفن IP نیاز به اتصال فیبر دارد، از پچ کورد برای اتصال پچ پنل به دستگاه کاربر استفاده میشود.
پچ کورد همچنین در اتصال بین دو دستگاه فیبری استفاده میشود. مثلاً یک سوئیچ فیبری به یک روتر فیبری با یک پچ کورد وصل میشود. یا دو سوئیچ با هم با یک پچ کورد به شبکه متصل میشوند. این کار باعث میشود که شبکه انعطاف‌پذیر باشد و بتوان بدون نیاز به تغییر زیرساخت اصلی، تغییرات را اعمال کرد. پچ کورد همچنین در اتصال به تجهیزات تست مثل OTDR یا光源 استفاده میشود. وقتی می‌خواهیم یک خط فیبر را تست کنیم، یک پچ کورد را به دستگاه تست وصل می‌کنیم و سر دیگر آن را به خط مورد نظر. این کار باعث میشود تست به راحتی انجام شود و نیازی به جوشکاری نباشد.
مقایسه هزینه‌های خرید و نگهداری پیگتیل و پچ کورد
وقتی قرار است یک شبکه فیبر راه‌اندازی شود، یکی از مهم‌ترین مسائل، هزینه است. هم پیگتیل فیبر نوری و هم پچ کورد فیبر نوری هزینه‌های مختلفی دارند که شامل هزینه خرید، نصب و نگهداری میشود.
از نظر قیمت واحد، پیگتیل معمولاً ارزان‌تر است. یک پیگتیل ساده با کانکتور LC یا SC ممکن است بین ۱۰ تا ۲۰ هزار تومان قیمت داشته باشد. در حالی که یک پچ کورد دو سر کانکتوردار ممکن است بین ۲۵ تا ۵۰ هزار تومان یا بیشتر باشد. اما این فقط بخشی از داستان است. برای نصب پیگتیل، نیاز به دستگاه اسپلایسر فیوژن دارید که قیمت آن می‌تواند از ۵ میلیون تومان شروع شود. همچنین نیاز به اپراتور متخصص دارید که بتواند این دستگاه را استفاده کند. هزینه آموزش، نگهداری دستگاه و مصرفی‌ها مثل الکترود هم باید در نظر گرفته شود. بنابراین، در پروژه‌های کوچک، استفاده از پیگتیل ممکن است از نظر کلی گران‌تر باشد.
در مقابل، پچ کورد نیازی به اسپلایسر ندارد. نصب آن توسط هر فردی که با شبکه آشنا باشد انجام میشود. فقط کافی است دو سر کابل را وصل کنید. این باعث میشود که هزینه نصب بسیار پایین باشد. اما از نظر نگهداری، پچ کورد نیاز به توجه بیشتری دارد. چون مکرراً وصل و قطع میشود، کانکتورها ممکن است کثیف شوند یا خراب شوند. بنابراین باید منظم تمیز شوند و در صورت خرابی تعویض شوند. این موضوع می‌تواند در طول زمان هزینه‌های نگهداری را افزایش دهد.
در پروژه‌های بزرگ مثل شبکه‌های FTTH، استفاده از پیگتیل از نظر بلندمدت مقرون‌به‌صرفه است. چون اتصالات دائمی هستند و نیازی به تعویض مکرر ندارند. اما در شبکه‌های کوچک یا موقت، پچ کورد گزینه بهتری است.
| مورد | پیگتیل فیبر نوری | پچ کورد فیبر نوری |
| قیمت واحد (متوسط) | ۱۵,۰۰۰ تومان | ۲۵,۰۰۰ تومان |
| نیاز به اسپلایسر | بله (هزینه بالا) | خیر |
| هزینه نصب | بالا (نیروی متخصص) | پایین (غیرمتخصص) |
| هزینه نگهداری | پایین (اتصال دائمی) | متوسط (نیاز به تمیزکاری) |
| عمر مفید | بسیار بالا | متوسط (بسته به استفاده) |
تحلیل هزینه:
- پیگتیل: هزینه اولیه پایین، اما هزینه نصب بالا.
- پچ کورد: هزینه واحد بالاتر، اما نصب آسان و ارزان.
در پروژه‌های بزرگ (مثل FTTH)، استفاده از پیگتیل از نظر بلندمدت مقرون‌به‌صرفه است.
تأثیر تفاوت ساختار بر کیفیت انتقال داده
ساختار فیزیکی پیگتیل و پچ کورد مستقیماً بر کیفیت انتقال داده تأثیر می‌گذارد. این تأثیر در دو جنبه اصلی نمایان میشود: تلفات نوری و پایداری اتصال.
در پیگتیل فیبر نوری، اتصال از طریق جوش فیوژن انجام میشود. این یعنی دو فیبر به صورت یکپارچه به هم متصل میشوند و تقریباً مثل یک فیبر طولانی عمل می‌کنند. تلفات نوری در این نوع اتصال بسیار کم است، معمولاً کمتر از ۰٫۱ دسی‌بل. همچنین این اتصال بسیار پایدار است و در برابر لرزش، حرارت و رطوبت مقاومت بالایی دارد. بنابراین، برای شبکه‌هایی که کیفیت سیگنال بسیار مهم است، پیگتیل گزینه بهتری است.
در پچ کورد فیبر نوری، اتصال از طریق کانکتور انجام میشود. این یعنی دو فیبر در دو کانکتور جداگانه قرار دارند و وقتی به هم وصل میشوند، یک فاصله بسیار کوچک بین آن‌ها وجود دارد. این فاصله، همراه با احتمال کثیفی یا نامناسب بودن کانکتور، باعث افزایش تلفات میشود. تلفات در یک پچ کورد خوب معمولاً بین ۰٫۲ تا ۰٫۵ دسی‌بل است. این عدد بیشتر از پیگتیل است و در شبکه‌های طولانی می‌تواند تجمع کند و باعث کاهش کیفیت سیگنال شود. همچنین کانکتورها در معرض آسیب هستند و ممکن است با گذشت زمان کیفیت آن‌ها پایین بیاید.
اما این تفاوت کیفیت، باید در مقابل انعطاف‌پذیری وزن شود. اگر کیفیت سیگنال حیاتی باشد، پیگتیل بهتر است. اگر انعطاف‌پذیری و سرعت نصب مهم باشد، پچ کورد بهتر است.
ساختار فیزیکی پیگتیل و پچ کورد مستقیماً بر کیفیت انتقال داده تأثیر می‌گذارد.
| معیار | پیگتیل | پچ کورد |
| تلفات اتصال (Loss) | ۰٫۰۲–۰٫۰۵ دسی‌بل | ۰٫۲–۰٫۵ دسی‌بل |
| بازتاب نور (Return Loss) | عالی | خوب |
| پایداری اتصال | بسیار بالا | متوسط |
| مقاومت در برابر محیط | بالا | متوسط |
نتیجه:
- در شبکه‌هایی که کیفیت سیگنال حیاتی است (مثل پزشکی، نظامی)، پیگتیل ترجیح داده میشود.
- در شبکه‌هایی که انعطاف‌پذیری مهم است، پچ کورد بهتر است.
استفاده از پیگتیل و پچ کورد در شبکه‌های FTTH
در شبکه‌های FTTH (فیبر تا خانه)، هر دو نوع کابل نقش مهمی دارند و در کنار هم کار می‌کنند.
کابل اصلی فیبر از مرکز مخابراتی به سمت مناطق شهری می‌رود. وقتی به یک منطقه می‌رسد، وارد یک جعبه تقسیم (FDB) میشود. در این جعبه، کابل اصلی باز میشود و هر فیبر آن با استفاده از اسپلایس فیوژن به یک پیگتیل فیبر نوری جوش داده میشود. هر پیگتیل یک کانکتور دارد که به یک پورت در جعبه وصل میشود. از آنجا، یک کابل کوچک به سمت خانه یک مشترک می‌رود.
در داخل خانه، این کابل به دستگاه ONT وصل میشود. اما ONT معمولاً پورت فیبری ندارد، یا اگر داشته باشد، نمی‌توان مستقیماً کابل را به آن وصل کرد. بنابراین، از یک پچ کورد فیبر نوری استفاده میشود. یک سر پچ کورد به کابل ورودی وصل میشود و سر دیگر آن به پورت ONT. ONT سیگنال نوری را به سیگنال الکتریکی تبدیل می‌کند و به روتر یا تلویزیون متصل میشود.
در این شبکه، پیگتیل نقش اتصال دائمی و با کیفیت بالا را دارد و پچ کورد نقش اتصال موقت و قابل تعویض را دارد. این ترکیب باعث میشود که شبکه هم پایدار باشد و هم برای کاربر نهایی انعطاف‌پذیر.
رنگ‌بندی و استانداردهای شناسایی پیگتیل و پچ کورد
رنگ‌بندی در شبکه‌های فیبر نوری برای شناسایی سریع و جلوگیری از اشتباه بسیار مهم است.
مطابق استاندارد TIA-598، فیبر سینگل مد باید پوشش زرد داشته باشد. بنابراین، هم پیگتیل و هم پچ کورد از نوع سینگل مد، زرد هستند. فیبر مالتی مد نیز پوشش نارنجی دارد. کانکتورها هم رنگ‌های مشخصی دارند: کانکتور SC معمولاً آبی است، LC معمولاً بی‌رنگ یا آبی، و FC سیاه یا نقره‌ای.
این رنگ‌بندی به تکنسین‌ها کمک می‌کند تا سریع تشخیص دهند چه نوع فیبری دارند و با چه چیزی باید وصل شود. مثلاً اگر یک کابل زرد دیدند، می‌دانند که سینگل مد است و نباید آن را به یک خط مالتی مد وصل کنند. همچنین در پچ پنلها، رنگ پورت‌ها یا برچسب‌ها می‌تواند به شناسایی کمک کند.
استفاده از رنگ‌بندی استاندارد باعث میشود که مدیریت شبکه آسان‌تر، تعمیرات سریع‌تر و اشتباهات کمتر شود.
رنگ‌بندی در شبکه‌های فیبر نوری فقط یک موضوع زیبایی یا سلیقه نیست، بلکه یک سیستم استاندارد شده است که برای جلوگیری از اشتباه، تسهیل نصب و سرعت بخشیدن به تعمیرات طراحی شده است. وقتی تکنسینی به یک جعبه تقسیم یا پچ پنل نگاه می‌کند، باید بتواند در کسری از ثانیه تشخیص دهد که چه نوع کابلی دارد، چه نوع فیبری استفاده شده و به کجا متصل میشود. همین رنگ‌ها به او کمک می‌کنند تا بدون نیاز به تست یا خواندن برچسب، کار خود را پیش ببرد.
همان‌طور که گفتیم، فیبر سینگل مد همیشه با پوشش زرد شناخته میشود. این شامل هم پیگتیل فیبر نوری و هم پچ کورد فیبر نوری میشود. پس اگر یک پیگتیل زرد دیدید، می‌دانید که برای استفاده در شبکه‌های طولانی مثل FTTH یا MAN طراحی شده است. اگر یک پچ کورد زرد دیدید، می‌دانید که برای اتصال دستگاه‌های فیبری در فواصل طولانی استفاده میشود. در مقابل، فیبر مالتی مد با پوشش نارنجی مشخص میشود. این نوع بیشتر در شبکه‌های داخلی ساختمان، دیتا سنترهای کوچک یا شبکه‌های آزمایشگاهی دیده میشود. این رنگ‌بندی مطابق با استاندارد بین‌المللی TIA-598 است که توسط انجمن صنعت تلکام (TIA) تعریف شده و در سراسر جهان رعایت میشود.
اما فقط رنگ کابل کافی نیست. کانکتورها هم رنگ‌های خاصی دارند که به نوع آن‌ها اشاره می‌کنند. مثلاً کانکتورهای SC معمولاً آبی هستند، به خصوص وقتی برای فیبر سینگل مد استفاده میشوند. کانکتورهای LC اغلب بی‌رنگ یا خاکستری هستند، اما گاهی آبی یا سبز هم تولید میشوند. کانکتورهای FC معمولاً سیاه یا نقره‌ای هستند و در محیط‌های صنعتی یا تجهیزات تست استفاده میشوند. این رنگ‌ها به تکنسین کمک می‌کنند تا سریع تشخیص دهد چه نوع کانکتوری دارد و با چه پورتی سازگار است.
علاوه بر رنگ کابل و کانکتور، برچسب‌های روی کابل هم اطلاعات مهمی دارند. معمولاً روی هر پیگتیل یا پچ کورد خطوطی از متن چاپ شده است که شامل اطلاعاتی مثل نوع فیبر (SM یا MM)، نوع کانکتور (LC/SC)، طول کابل، شماره سریال و گاهی تاریخ تولید است. این اطلاعات برای ردیابی و نگهداری شبکه بسیار مهم است. مثلاً اگر در یک خط فیبر قطعی رخ داد، تکنسین می‌تواند برچسب روی کابل را بخواند و بفهمد که از چه تولیدکننده‌ای است و چه زمانی نصب شده است. این کار به عیب‌یابی کمک می‌کند.
همچنین در شبکه‌های بزرگ، از سیستم‌های نام‌گذاری استفاده میشود. مثلاً در یک دیتا سنتر، هر پچ کورد ممکن است دارای یک برچسب با کدی مثل “SW01-PORT5 TO SVR03-NIC1” باشد که نشان می‌دهد این کابل از پورت ۵ سوئیچ ۱ به NIC1 سرور ۳ وصل شده است. این سیستم‌ها باعث میشوند مدیریت شبکه بسیار دقیق و بدون اشتباه انجام شود.
رنگ‌بندی در مدیریت شبکه بسیار مهم است.
| نوع | رنگ پوشش | رنگ کانکتور | استاندارد |
| پیگتیل سینگل مد | زرد | آبی (SC)، بی‌رنگ (LC) | TIA-598 |
| پیگتیل مالتی مد | نارنجی | بی‌رنگ | TIA-598 |
| پچ کورد سینگل مد | زرد | آبی یا بی‌رنگ | TIA-598 |
| پچ کورد مالتی مد | نارنجی | بی‌رنگ | TIA-598 |
اهمیت رنگ‌بندی:
- تشخیص سریع نوع فیبر
- جلوگیری از اشتباه در نصب
- تسهیل در نگهداری و عیب‌یابی
مقایسه عملکرد در شرایط محیطی مختلف
یکی از موضوعاتی که در عمل بسیار مهم است، عملکرد پیگتیل فیبر نوری و پچ کورد فیبر نوری در شرایط محیطی مختلف است. مثلاً در دمای بالا، رطوبت، یا محیط‌های صنعتی با لرزش، هر دو نوع کابل رفتار متفاوتی دارند.
پیگتیل فیبر نوری به دلیل اینکه اتصال آن دائمی است و از طریق جوش فیوژن انجام میشود، در برابر تغییرات دما و لرزش بسیار مقاوم‌تر است. وقتی دو فیبر به هم جوش می‌خورند، دیگر حرکت نمی‌کنند و سیگنال نوری بدون اختلال عبور می‌کند. این موضوع باعث میشود که در محیط‌های خارجی مثل جعبههای تقسیم روی دیوار یا تونل‌های شهری، پیگتیل عملکرد بهتری داشته باشد. همچنین پوشش محافظ پیگتیلها معمولاً ساده‌تر است، اما چون در جعبههای بسته نصب میشوند، نیازی به مقاومت بالا ندارند.
در مقابل، پچ کورد فیبر نوری بیشتر در محیط‌های داخلی استفاده میشود، اما گاهی در محیط‌های سخت هم به کار می‌رود. پچ کورد‌هایی که برای محیط‌های صنعتی طراحی شده‌اند، از پوشش‌های مقاوم‌تری مثل LSZH (کم دود و بدون هالوژن) یا پوشش‌های فلزی استفاده می‌کنند تا در برابر آتش، مواد شیمیایی و خمش مقاوم باشند. اما همیشه خطر آسیب به کانکتورها وجود دارد. مثلاً اگر دمای محیط خیلی بالا باشد، پلاستیک کانکتور ممکن است تغییر شکل دهد و باعث افزایش تلفات شود. یا اگر رطوبت داخل کانکتور نفوذ کند، ممکن است باعث بازتاب نور یا کاهش سیگنال شود.
همچنین در محیط‌هایی که لرزش زیاد است، مانند کارخانه‌ها یا نزدیک ماشین‌آلات سنگین، پچ کوردها ممکن است از پورت بیرون بیفتند یا کانکتورها ساییده شوند. در حالی که پیگتیلها چون جوش خورده‌اند، هیچ‌وقت از جای خود بیرون نمی‌افتند.
بنابراین، اگر شبکه شما در محیطی با شرایط سخت است، بهتر است از پیگتیل در نقاط اصلی استفاده کنید و فقط در انتهای شبکه از پچ کورد استفاده کنید.
نقش هر دو در شبکه‌های دیتا سنتر
در دیتا سنترها، هم پیگتیل و هم پچ کورد نقش حیاتی دارند، اما در بخش‌های مختلف.
کابلهای اصلی فیبر از خارج دیتا سنتر به یک اتاق توزیع مرکزی می‌آیند. در این اتاق، با استفاده از پیگتیل فیبر نوری و اسپلایس فیوژن، به پچ پنل‌های اصلی متصل میشوند. این کار باعث میشود که کابل اصلی محافظت شود و اتصال بسیار پایداری ایجاد شود. سپس از این پچ پنلها، با استفاده از پچ کورد فیبر نوری، ارتباط به سمت رک‌ها، سوئیچ‌ها و سرورها ادامه پیدا می‌کند.
مثلاً یک پچ کورد LC-LC از پورت پچ پنل به پورت سوئیچ وصل میشود. سپس یک پچ کورد دیگر از سوئیچ به سرور. این پچ کوردها معمولاً کوتاه هستند، مثلاً ۳ یا ۵ متر، تا فضای کمی اشغال کنند و مدیریت کابلها راحت‌تر باشد. از آنجا که در دیتا سنترها تغییرات مکرر اتفاق می‌افتد، استفاده از پچ کورد باعث میشود که بدون نیاز به تخریب یا جوشکاری، بتوان تغییرات را اعمال کرد.
همچنین در دیتا سنترهای بزرگ، از پچ کورد‌های MTP/MPO استفاده میشود که چندین فیبر (معمولاً ۱۲ یا ۲۴) را در یک کانکتور جمع می‌کنند. این کابلها برای اتصال بین سوئیچ‌های بزرگ یا برای پشتیبانی از سرعت‌های ۴۰G یا ۱۰۰G استفاده میشوند. این پچ کوردها هم مثل بقیه، قابل تعویض و انعطاف‌پذیر هستند.
اما بخش پشتیبانی و توزیع اصلی، همچنان بر پایه پیگتیل و اسپلایس است. این ترکیب باعث میشود که دیتا سنتر هم پایدار باشد و هم انعطاف‌پذیر.
نگهداری و عمر مفید هر دو نوع کابل
نگهداری پیگتیل فیبر نوری بسیار ساده است. چون اتصال آن دائمی است و حرکت نمی‌کند، تقریباً نیازی به بازدید یا تعمیر ندارد. فقط کافی است مطمئن شوید که جعبه تقسیم یا پچ پنل تمیز و خشک باشد. عمر مفید یک پیگتیل می‌تواند به ۲۰ سال یا بیشتر برسد، مشروط بر اینکه در شرایط مناسب نصب شده باشد.
در مقابل، پچ کورد فیبر نوری نیاز به نگهداری مداوم دارد. باید منظم بررسی شود که کانکتورها کثیف نباشند. اگر کثیف باشند، باید با دستگاه‌های تمیزکننده یا پاک‌کننده الکلی تمیز شوند. همچنین باید مراقب بود که کابل خم نشود یا کشیده نشود. خم شدن فیبر بیش از حد مجاز (معمولاً شعاع خم نباید کمتر از ۱٫۵ برابر قطر کابل باشد) می‌تواند باعث شکستن فیبر یا افزایش تلفات شود.
عمر مفید یک پچ کورد بستگی به استفاده دارد. در محیط‌هایی که مکرراً وصل و قطع میشود، ممکن است بعد از ۳ تا ۵ سال نیاز به تعویض داشته باشد. اما در محیط‌هایی که ثابت است، می‌تواند تا ۱۰ سال یا بیشتر دوام بیاورد.
انتخاب بین پیگتیل و پچ کورد: چه زمانی کدام را استفاده کنیم؟
انتخاب بین پیگتیل فیبر نوری و پچ کورد فیبر نوری به چند عامل بستگی دارد:
اگر نیاز به یک اتصال دائمی، پایدار و با کمترین تلفات دارید، مثل اتصال کابل اصلی به پچ پنل یا جعبه تقسیم، پیگتیل گزینه بهتری است.
اگر نیاز به یک اتصال موقت، قابل تعویض و سریع دارید، مثل اتصال سوئیچ به سرور یا ONT به روتر، پچ کورد گزینه بهتری است.
اگر بودجه کم دارید و نمی‌خواهید هزینه اسپلایسر و آموزش کنید، بهتر است از پچ کورد استفاده کنید، حتی اگر تلفات کمی بیشتر باشد.
اگر در یک شبکه بزرگ مثل FTTH یا MAN کار می‌کنید، استفاده از پیگتیل در نقاط توزیع، از نظر کیفیت و نگهداری بلندمدت به صرفه است.
اگر شبکه شما پویا است و مکرراً تغییر می‌کند، پچ کورد انعطاف‌پذیری بیشتری می‌دهد.
جمع‌بندی نهایی: تفاوت پیگتیل و پچ کورد چیست؟
در نهایت، تفاوت پیگتیل و پچ کورد فقط یک تفاوت فیزیکی نیست، بلکه یک تفاوت عملیاتی و کاربردی است. هر دو از فیبر نوری ساخته شده‌اند، اما هر کدام برای یک کار خاص طراحی شده‌اند.
پیگتیل فیبر نوری یک اتصال دائمی ایجاد می‌کند. فقط یک سر آن کانکتور دارد و سر دیگر آن برای جوش دادن به کابل اصلی آماده است. این کابل کیفیت بالایی دارد، تلفات کمی دارد و بسیار پایدار است، اما نیاز به اسپلایسر و تخصص فنی دارد.
پچ کورد فیبر نوری یک اتصال موقت ایجاد می‌کند. هر دو سر آن کانکتور دارد و میتوان آن را به راحتی وصل و قطع کرد. این کابل انعطاف‌پذیر است، نصب آن آسان است، اما کانکتورهای آن آسیب‌پذیر هستند و نیاز به نگهداری دارند.
هر دو در یک شبکه فیبر نوری لازم هستند. بدون پیگتیل، نمی‌توان یک اتصال پایدار ایجاد کرد. بدون پچ کورد، نمی‌توان دستگاه‌ها را به شبکه وصل کرد.
بنابراین، سوال این نیست که کدام بهتر است، بلکه این است که در کجا و چه زمانی از هر کدام استفاده کنیم.
جدول مقایسه نهایی: مقایسه پچ کورد و پیگتیل
| ویژگی | پیگتیل فیبر نوری | پچ کورد فیبر نوری |
| تعداد کانکتور | یک سر | هر دو سر |
| نوع اتصال | دائمی (اسپلایس) | موقت (کانکتور) |
| طول رایج | ۱–۳ متر | ۱–۳۰ متر |
| تلفات اتصال | بسیار پایین | متوسط |
| هزینه نصب | بالا | پایین |
| نیاز به اسپلایسر | بله | خیر |
| کاربرد اصلی | جعبه تقسیم، پچ پنل | اتصال دستگاه‌ها |
| مقاومت | بالا | متوسط |
| قابلیت تعویض | پایین | بالا |
| استفاده در FTTH | بله (اتصال اصلی) | بله (اتصال نهایی) |
پچ کورد فیبر نوری
سوالات متداول
-
پیگتیل فیبر نوری چیست؟
پیگتیل یک کابل فیبر نوری کوتاه است که در یک سر آن کانکتور نصب شده و سر دیگر آن بدون کانکتور و آزاد است. این سر آزاد برای فیوژن (اتصال دائمی) با کابلهای دیگر استفاده میشود.
-
پچ کورد فیبر نوری چیست؟
پچ کورد یک کابل فیبر نوری است که در هر دو سر آن کانکتور نصب شده و آماده اتصال دو دستگاه یا کابل فیبر نوری به یکدیگر میباشد.
-
تفاوت ساختاری اصلی پیگتیل و پچ کورد در چیست؟
پیگتیل تنها در یک سر کانکتور دارد و سر دیگر آن باز است، اما پچ کورد دو سر کانکتور دارد و کابل میان دو کانکتور محافظت شده و روکشدار است.
-
کاربرد پیگتیل فیبر نوری چیست؟
برای اتصال تجهیزات فیبر نوری به شبکهها یا جعبههای توزیع، جایی که اتصال فیوژن یا مکانیکی بین کابلها نیاز است، استفاده میشود.
-
کاربرد پچ کورد فیبر نوری چیست؟
برای برقراری اتصال سریع و موقتی بین دو تجهیز یا کابل فیبر نوری استفاده میشود، معمولاً در پچ پنلها، سوییچها و اتصالات موقت.
-
آیا میتوان پچ کورد را به پیگتیل تبدیل کرد؟
بله، با قطع کردن یک سر پچ کورد و فیوژن آن سر بریده شده میتوان از آن به عنوان پیگتیل استفاده کرد، ولی کابل ضخیمتر و بادوامتر میشود.
-
تفاوت در نوع محافظت کابل پیگتیل و پچ کورد چیست؟
پچ کوردها روکشدار و محافظت شده هستند، اما کابلهای پیگتیل اغلب بدون پوشش هستند و داخل سینی اتصال فیبر محافظت میشوند.
-
آیا هر دو نوع فیبر پچ کورد و پیگتیل وجود دارند؟
بله، هر دو در انواع تکحالته (Single Mode) و چندحالته (Multi Mode) و در حالتهای سیمپلکس و داپلکس ارائه میشوند.
-
انواع کانکتورهایی که روی پیگتیل و پچ کورد نصب میشوند شامل چه مواردی است؟
کانکتورهای رایج شامل FC, SC, ST, LC, MTRJ, MPO و دیگر انواع استاندارد فیبر نوری هستند که برای هر دو نوع قابل استفادهاند.
-
مزیت استفاده از پیگتیل چیست؟
پیگتیلها اتصال مطمئن و با کیفیت بالا بهدلیل کانکتورهای کارخانهای آماده دارند و برای اتصالات کوتاه و دائمی مناسبند.
